«Κάτι μαγικό γίνεται με τον προφορικό λόγο που δεν συμβαίνει, όταν διαβάζουμε ένα παραμύθι ή όταν βλέπουμε μια ταινία, γιατί στην αφήγηση υπάρχει επικοινωνία από καρδιά σε καρδιά.»
Η Στέλλα Κασιμάτη είναι αφηγήτρια με μεγάλη εμπειρία στον συντονισμό βιωματικών εργαστηρίων. Πραγματοποιεί σεμινάρια σε όλον τον κόσμο, στα αγγλικά και στα ελληνικά, και διδάσκει στο School of Storytelling, Emerson College και στο Schumacher College, U.K. Η Στέλλα αγαπά την ελληνική μυθολογία και υλοποιεί εργαστήρια βασισμένα στους ελληνικούς μύθους αποδεικνύοντας ότι τώρα είναι πιο επίκαιροι από ποτέ άλλοτε. Τρέφει βαθιά αγάπη για τη αυτοβιογραφική αφήγηση και θέλει πάντα να βοηθάει τους μαθητές της ώστε να φιλοτεχνήσουν τις προσωπικές ή οικογενειακές τους ιστορίες, για να τις αφηγηθούν σε κοινό, με στόχο την επανασύνδεση με τις ανθρώπινες αξίες, την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και τη δημιουργία κοινωνικών δεσμών. Διδάσκει με πάθος την αφηγηματική τέχνη, γιατί πιστεύει ότι το παραμύθι δίνει φωνή στους ανθρώπους και τους δίνει την ευκαιρία να προσφέρουν περισσότερα στον κόσμο κάνοντας έτσι τη διαφορά.
-Πώς ξεκίνησε η πορεία σας στην αφήγηση;
Τα παιδιά μου με οδήγησαν στην αφήγηση. Μου έδειξαν έναν κόσμο μαγικό και τη δύναμη της φαντασίας, τα οποία είχα ξεχάσει. Άνοιξαν την καρδιά μου και μου χάρισαν πίστη, με ξαναέκαναν παιδί. Έτσι ήθελα να επικοινωνήσω με όλους, σαν παιδί, με αγάπη, ειλικρίνεια και φαντασία. ‘Όπως κάνει ο παραμυθάς.
-Είστε Ελληνίδα, ζείτε στην Αγγλία και αφηγείστε στην αγγλική γλώσσα. Πώς γεφυρώνονται οι δύο πολιτισμοί μέσα σας.
Μεγάλωσα και σπούδασα στο εξωτερικό. Μου είναι πιο εύκολη η αφήγηση στα αγγλικά, αλλά αφηγούμαι και στα ελληνικά.
Όλη μου τη ζωή προσπαθούσα να γεφυρώσω τους δυο πολιτισμούς. Δεν ήταν εύκολο. Στην Αγγλία με λένε Ελληνίδα και στην Ελλάδα Αγγλίδα. Τα παραμύθια είναι οι δάσκαλοί μου και μόνο όταν μπήκαν στη ζωή μου, κατάλαβα πόσο διαχωριστικό πράγμα είναι ταμπέλες, όποιες κι αν είναι αυτές, καλές ή κακές. Κατάλαβα, επίσης, ότι εγώ είμαι το σύνολο από τα κομμάτια και τις εμπειρίες της ζωής μου. Έτσι οι δυο πολιτισμοί γίνονται ένα μέσα μου, και δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για γεφύρωμα γιατί δεν χωρίζονται.
Κάτι μαγικό γίνεται με τον προφορικό λόγο που δεν συμβαίνει, όταν διαβάζουμε ένα παραμύθι ή όταν βλέπουμε μια ταινία, γιατί στην αφήγηση υπάρχει επικοινωνία από καρδιά σε καρδιά. Ένα παραμύθι που έχει γίνει κτήμα του παραμυθά, το αγαπά και το κατέχει μέσα έξω, και το λέει από την καρδιά του, μπορεί την κατάλληλη στιγμή πράγματι να μας ανοίξει τις πόρτες της ψυχής μας, γιατι παρακάμπτει όλους τους φρουρούς και μπαίνει κατευθείαν στην καρδιά μας. Αυτή είναι η δύναμη του παραμυθιού που ο παραμυθάς οφείλει να γνωρίζει και να χειρίζεται ευσυνείδητα.
-Διδάσκετε την τέχνη της αφήγησης στο School of Storytelling, στο Emerson College στην Αγγλία και στη Σχολή Αφηγηματικής Τέχνης στην Αθήνα. Τι πιστεύετε ότι προσφέρει μια σχολή αφήγησης σε έναν αφηγητή; Γιατί να παρακολουθήσει μια τέτοια σχολή;
Σήμερα δυστυχώς ζούμε κυρίως σ’ έναν μηχανικό κόσμο, μακριά από τη Φύση και τη Σοφία της. Τα παραμύθια περιέχουν αυτήν τη Σοφία και χρειαζόμαστε να μάθουμε πώς να τα αφηγούμαστε, ώστε να λάμπει η Σοφία τους. Παλιά ο κόσμος ζούσε μεσ’ τη φύση, και μέσα από τη ζωή, μέσα από βιωματικές εμπειρίες ήταν δυνατό και εύκολο να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τη Σοφία αυτή. Μπορούσαν, λοιπόν, να αφηγούνται τα παραμύθια με τρόπο αυθεντικό και φυσικά έντεχνο, κατανοώντας ενστικτωδώς τη σημασία του παραμυθιού. Σήμερα πρέπει να μάθουμε την τέχνη του παραμυθά όπως μαθαίνουμε σε σχολές για όλα τα πράγματα, για να μπορούμε να καταλάβουμε το μήνυμα των παραμυθιών και πώς σχετίζονται με τη ζωή μας, για να μπορούμε να αφηγούμαστε από την καρδιά μας απευθύνοντας τον λόγο μας στην καρδιά του ακροατή μας.
-Είστε από το Αμάρι της Κρήτης και όπως η ίδια αναφέρετε, από αγάπη για τον τόπο σας, ιδρύσατε τον συλλόγο «Φίλοι του Αμαρίου» ή «Friends of Amari». Τι είναι αυτός ο σύλλογος και πώς συσχετίζονται οι δράσεις του με την αφήγηση και το παραμύθι;
Ο διεθνής σύλλογος “Φίλοι του Αμαρίου” ιδρύθηκε το 2008 και αριθμεί σήμερα 48 μέλη, 36 εκ των οποίων είναι παραμυθάδες. Πρόκειται για έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, με κύριο σκοπό του να συμβάλει στην αναζωογόνηση της περιοχής του Αμαρίου κυρίως μέσω της τέχνης της αφήγησης παραμυθιού και την ίδρυση Διεθνούς Κέντρου Παραμυθιού στο Αμάρι. Αντικατοπτρίζοντας την οικουμενικότητα του παραμυθιού, τα μέλη του συλλόγου έρχονται από: Ην. Βασίλειο, Ελλάδα, Τουρκία, Η.Π.Α., Ν. Ζηλανδία, Αυστραλία, Ινδία, Ν. Αφρική, Καναδά, Ιρλανδία, Ολλανδία, Νορβηγία, Γερμανία, Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία, Σουηδία. Οι δραστηριότητές του στρέφονται γύρω από το παραμύθι, μια που τα περισσότερα μέλη του είναι παραμυθάδες, οργανώνοντας σεμινάρια αφήγησης, φεστιβάλ και παραστάσεις.
-Η κύρια απασχόλησή σας είναι η αφήγηση. Ένας Άγγλος και ένας Έλληνας αφηγητής έχουν άραγε κοινά προβλήματα;
Ναι, έχουνε πολλά κοινά προβλήματα. Οι πλειοψηφία των παραμυθάδων έχει την αφήγηση ως δεύτερο επάγγελμα και εργάζεται σκληρά για να το κάνει πρωτεύον και για να μπορέσει να επιβιώσει μόνο με αυτό. Οι αμοιβές είναι χαμηλές, ο κόσμος ακόμα δεν γνωρίζει τα παραμύθια, νομίζει πως είναι μόνο για παιδιά και ότι αφήγηση σημαίνει ανάγνωση ιστοριών από βιβλία. Δεν γνωρίζουν τι μπορεί να προσφέρει το παραμύθι ούτε βέβαια τη δύναμή του. Δεν είναι αναγνωρισμένο ως επάγγελμα ούτε καν ως τέχνη. Παραδόξως, η ζωή του παραμυθά είναι μοναχική, αν και οι ιστορίες, και κατά συνέπεια και ο παραμυθάς, ενώνουν τους ανθρώπους και μπορούν να συμβάλουν ακόμα και στη δημιουργία κοινοτήτων.
-Τι συμβουλές έχετε για τους επίδοξους αφηγητές;
Να τολμούν, να είναι αυθεντικοί, να έχουν ξεκάθαρο σκοπό –γιατί λένε παραμύθια– και τι θέλουν η φωνή τους να υπηρετήσει. Να είναι έτοιμοι να μοιραστούν τον εαυτό τους με τους ακροατές τους. Να θυμούνται ότι να λες παραμύθια είναι πράξη αγάπης.
-Φέτος θα συμμετάσχετε στη «Γιορτή Παραμυθιών» με αφήγηση της ιστορίας του Διονύσου. Μια παράσταση που έχει ταξιδέψει και στην Ευρώπη. Πώς ανταποκρίθηκαν οι Ευρωπαίοι στην ιστορία και στην παράσταση;
Είχαμε καταπληκτική ανταπόκριση και αγκάλιασμα από όλους όσοι την άκουσαν. Εξεπλάγησαν από τη δύναμη και το κύρος του Διονύσου, από τις ομοιότητες που έχει η ζωή του με τη ζωή του Χριστού, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο εξυμνεί και γιορτάζει τη φύση. Μας δείχνει ότι αν δεν τιμούμε και δεν σεβόμαστε τις επιθυμίες μας, τη Φύση και τη Γαία, τη Μεγάλη Μητέρα, οι συνέπειες θα είναι ολέθριες, πράγμα που δεν περίμεναν από τον μεθυσμένο Θεό του Κρασιού, όπως τον θεωρούσαν βασισμένοι στην αντίληψη των Ρωμαίων. Πολλοί εξέφρασαν τη λύπη τους που ενώ οι μύθοι μας μας προειδοποιούν και μας διδάσκουν ένα τόσο σημαντικό μάθημα, εμείς, ύστερα από χιλιάδες χρόνια, ακόμα δεν το μάθαμε!
Πώς προσεγγίζετε εσείς αυτόν τον πολιτιστικό θησαυρό;
Ο Joseph Campbell έλεγε πως οι μύθοι είναι τα όνειρα των λαών. Το εργαστήρι δεν θα είναι θεωρητικό για την ελληνική μυθολογία. Θα είναι βιωματικό εργαστήρι όπου θα ξεδιπλώσουμε κάποιους μύθους, χρησιμοποιώντας ασκήσεις και παιχνίδια της αφήγησης, και με τον τρόπο αυτό θα βρούμε τη σύνδεση που έχει ο συγκεκριμένος μύθος με την προσωπική μας ζωή. Έτσι ο καθένας που θα συμμετάσχει θα μπορέσει να ερευνήσει τη δύναμη και το μήνυμα του μύθου στο βαθμό που εκείνος θέλει για τον εαυτό του. Έτσι πάντα προσεγγίζω τους μύθους αλλά και τα παραμύθια. Δεν πιστεύω πως υπάρχει μόνο ένας σωστός τρόπος αφήγησης ή μόνο ένα σωστό μήνυμα/νόημα. Ο καθένας μας βρίσκει το μήνυμα και το νόημα που του ταιριάζει, κάνει τη σύνδεση με τη δική του ζωή και έτσι ζωντανεύει τον μύθο κάνοντάς τον πιο επίκαιρο από ποτέ.
