Μέσα από τα παραμύθια γίνεται φανερό πως μια κοινωνία υγιής κτίζεται πάνω σε σχέσεις ειλικρίνειας και αλληλοεκτίμησης των μελών της.
Η Βιολέτα Σολιδάκη, και η Γεωργία Φρουτζιάλα είναι αφηγήτριες που γνωρίστηκαν στη Σχολή Αφηγηματικής Τέχνης ως «συμμαθήτριες» και από τότε με τα χρόνια, έχουν καταφέρει να καλλιεργήσουν μια σχέση φιλίας κι εμπιστοσύνης.
Η Βιολέτα πλησίασε την αφήγηση σαν θαυμάστρια και μαθήτρια ταυτόχρονα, σαν παραμυθού και ακροάτρια μαζί. Δεν υπάρχει παραμύθι χωρίς πρόβλημα - δοκιμασία, οπότε στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο κουράγιο κι ελπίδα δίνει η επαφή με τον κόσμο του παραμυθιού.
Η Γεωργία πιστεύει βαθιά μέσα της ότι σε μια εποχή κρίσης, βίας και δοκιμασιών όπως η σημερινή η αφήγηση είναι αναγκαία. όσο ποτέ άλλοτε.
Τα παραμύθια καταφέρνουν να παρηγορήσουν, να φωτίσουν μονοπάτια σκοτεινά της ψυχής μας και να δείξουν τον δρόμο εκείνο της μετάβασης από την δυστυχία στην ευτυχία.
Πώς μπήκαν τα παραμύθια στη ζωή σας; Ποιος σας έλεγε παραμύθια όταν ήσασταν μικρές;
Τα παραμύθια μπήκαν στη ζωή μου από την αρχή...από τότε που μπορώ να θυμηθώ τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις. Ευτύχησα να περάσω μεγάλο μέρος της παιδικής μου ηλικίας στο Πήλιο, σε μια ρεματιά, κοντά στη γιαγιά μου. Την περίοδο εκείνη ήμουν ένα...μικρό αγρίμι. Οι μόνες ώρες που μαζευόμουν στο σπίτι, ήταν οι μεσημεριανές-που ήξερα πως θα άκουγα ιστορίες από τη γιαγιά και οι βραδινές- που ήξερα πως θα καθίσει κάτω από τον πλάτανο όλη η γειτονιά και θα ακούγονταν τα πάντα: χωρατά, κουτσομπολιά, αναμνήσεις ζωής και πολλά-πολλά παραμύθια...τρομαχτικά. Νομίζω πως δεν είχα συγκεκριμένα πρόσωπα που μου έλεγαν ιστορίες. Σαν παιδάκι, άκουγα οτιδήποτε από οποιονδήποτε «τα έλεγε ωραία». Όμως, μπορώ να πω ότι οι αφηγήσεις μιας προγιαγιάς μου για τη μικρασιατική καταστροφή, με έχουν σημαδέψει, γιατί μιλούσε με ολοζώντανες περιγραφές και σε κάποια σημεία, μου τραγουδούσε αμανέδες.
Πώς μπήκαν τα παραμύθια στη ζωή σας; Ποιος σας έλεγε παραμύθια όταν ήσασταν μικρές;
ΒΙΟΛΕΤΑ
ΓΕΩΡΓΙΑ
Γυρίζοντας προς τα πίσω στα παιδικά μου χρόνια, θυμάμαι τον παππού μου να μου λέει παραμύθια. Καθισμένη στα γόνατα του περίμενα ν’ ακούσω απ’ τα χείλη του αυτό το μια φορά κι έναν καιρό για ν’ αρχίσει το ταξίδι προς τον μαγικό και μαγευτικό κόσμο του παραμυθιού και της φαντασίας. Έλεγε ωραία παραμύθια ο παππούς μου γεμάτα περιπέτειες. Απ’ αυτά που δρόμο παίρνεις, δρόμο αφήνεις μα πάντα θα φτάσεις σε τόπο ασφαλή και βέβαιο. Κι όταν το παραμύθι τέλειωνε μετά από μια μικρή σιωπή τίποτα άλλο δεν ακουγόταν παρά μονάχα «άλλη μια φορά παππού»
Ποιος ήταν ο ήρωας των παραμυθιών των παιδικών σας χρόνων;
ΓΕΩΡΓΙΑ
Ο αγαπημένος μου ήρωας ήταν ο Κοντορεβυθούλης , όχι μόνο λόγω της διαφορετικότητας του, αλλά πάνω απ’ όλα γιατί ταυτιζόμενη μαζί του κατόρθωνα να καθησυχάζω τους δικούς μου φόβους αποχωρισμού και ακολουθώντας τον βήμα βήμα να τους ξεπερνώ.
ΒΙΟΛΕΤΑ
Η κοκκινοσκουφίτσα ήταν η αγαπημένη μου! Είχα μια συμπάθεια για αυτό το κορίτσι πάντα. Το έβρισκα τρομερά γενναίο που συνομιλούσε με έναν λύκο, μόνη στο δάσος... ότι της συνέβει μετά σαν αρνητικό, στο μυαλό μου επισκιαζόταν από το θάρρος της. Υπήρχε και η αγάπη προς τη γιαγιά στο συγκεκριμένο παραμύθι, με την οποία ταυτιζόμουν απόλυτα.
Τι σας έφερε στην αφήγηση;
ΒΙΟΛΕΤΑ
Η ίδια η ζωή μου, με έφερε στην αφήγηση. Πριν κάποια χρόνια, περνούσα μια περίοδο δύσκολη, στην οποία κυριαρχούσαν σοβαρά προβλήματα υγείας αγαπημένων μου. Βρισκόμουν από το ένα νοσοκομείο στο άλλο. Ανάμεσα σε αυτές τις επώδυνες διαδρομές, έπρεπε να κρατήσω τους "σωστούς ρυθμούς" ζωής για τα παιδιά μου και τις επαγγελματικές υποχρεώσεις επίσης σχετικές με παιδιά. Κάποιες παραστάσεις και εργαστήρια αφήγησης από το Κέντρο του Μύθου κι από άλλους αξιόλογους αφηγητές, με οδήγησαν στο μονοπάτι της μαθητείας πάνω στους τρόπους μετάδοσης της λαϊκής προφορικής παράδοσης ουσιαστικά. Το Σπίτι των Παραμυθιών, είναι για εμένα το Σπίτι, πια. Ένας χώρος που θα συναντήσω τους Δικούς μου. Πλησίασα την αφήγηση σαν θαυμάστρια και μαθήτρια ταυτόχρονα, σαν παραμυθού και ακροάτρια μαζί. Πολύτιμη και σπάνια εμπειρία για την οποία οφείλω να ευχαριστήσω δασκάλους, συμμαθητές, αφηγητές και φίλους, ανθρώπους που μοιραστήκαμε μοναδικές στιγμές.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Πάντα έλεγα παραμύθια στα παιδιά μου. Αργότερα περνώντας μια δύσκολη περίοδο στην ζωή μου , ήρθε το παραμύθι να λειτουργήσει ως παρηγοριά. Έτσι βρέθηκα στη Σχολή Αφηγηματικής Τέχνης του Κέντρου Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών, όχι τόσο για να αφηγηθώ όσο για δικούς μου ψυχολογικούς λόγους. Ο δάσκαλος μου Γιώργος Ευγενικός, υπήρξε για μένα ο μαγικός μου βοηθός. Χάριν σ’ αυτόν η αφήγηση αποτέλεσε για μένα πράξη απόλαυσης και λύτρωσης μαζί.
Τι σας οδήγησε στην παράσταση «Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα!» Ποιο το μήνυμα της παράστασης;
ΓΕΩΡΓΙΑ
Ξεκίνησε ως ιδέα που είχαμε σε μια συζήτηση με την Βιολέτα Σολιδάκη , να δημιουργήσουμε μια παράσταση στην οποία να είναι φανερή η αμφίδρομη σχέση αφηγητή –κοινού και αφηγητή – αφηγητή. Καταλήξαμε η παράσταση να απευθύνεται σε παιδιά και να καταδεικνύει τα προβλήματα που γεννιούνται στις διαπροσωπικές σχέσεις σε μια εποχή κρίσης των αξιών. Μέσα από τα παραμύθια γίνεται φανερό πως μια κοινωνία υγιής κτίζεται πάνω σε σχέσεις ειλικρίνειας και αλληλοεκτίμησης των μελών της. Επιλέχτηκαν οι ιστορίες να είναι με ζώα τα οποία παίρνοντας ανθρώπινα χαρακτηριστικά, ομιλία, συμπεριφορά, συνήθειες αποτελούν μια μικρογραφία της κοινωνίας μας και είναι θέμα αγαπημένο για τα παιδιά. Θέλοντας να φέρουμε τα παιδιά σε επαφή με την παράδοση εμπλουτίσαμε ως προς το αισθητικό κομμάτι της την παράσταση με παροιμίες, παιχνίδια παραδοσιακά και κατασκευές.
ΒΙΟΛΕΤΑ
Η συγκεκριμένη παράσταση, ήταν μια επιλογή που κάναμε μαζί με τη Γεωργία Φρουτζιάλα, προκειμένου να παρουσιάσουμε μια δουλειά που να υποστηρίζει την αλληλεπίδραση αφηγητή-κοινού και αφηγητή με αφηγητή. Με τη δέσμευση, ότι όλο αυτό προκύπτει μέσα από τα ίδια τα παραμύθια που ακούγονται. Στήσαμε τη δουλειά μας, πάνω σε μια παροιμία που αντιπροσωπεύει πολύ την εποχή μας και τις διαπροσωπικές σχέσεις πιο συγκεκριμένα. Είναι εποχή παρεξηγήσεων, προστριβών, καυστικής κριτικής από τη πλευρά κάποιου που κι ο ίδιος έσφαλε ή που, έχει κι ο ίδιος, τα χαρακτηριστικά που κατηγορεί. Αντιπαραθέσεις που δεν οδηγούν σε επίλυση προβλημάτων, αντίθετα, διαιωνίζουν τα προβλήματα και κάνουν πιο δύσκολες τις ζωές μας. Επειδή όμως, μας ενδιέφερε και το καθαρά αισθητικό κομμάτι να είναι προσεγμένο, συνδυάσαμε τον σύγχρονο προβληματισμό, με την επιρροή της παράδοσης στις παροιμίες-παραμύθια που ακούγονται και στα παιχνίδια που παίζονται και κατασκευάζονται.
Το μήνυμα που βγαίνει στο τέλος της αφήγησης, έχει να κάνει με το ότι σκοπός είναι να αναγνωρίζουμε την αξία μας και την αξία του διπλανού μας, να αναγνωρίζουμε σε αυτόν επίσης, στοιχεία από δικά μας χαρακτηριστικά τελικά. Μόνο έτσι συμπορευόμαστε.
Πώς ανταποκρίνεται το κοινό σε παραστάσεις αφήγησης, ενήλικο και ανήλικο;
ΒΙΟΛΕΤΑ
Ο όρος «εκπαιδευμένο κοινό» ή όχι, που συνηθίζεται να χρησιμοποιείται, με ενοχλεί κάπως... τουλάχιστον νομίζω πως δεν αγγίζει την αφήγηση. Η αφήγηση είναι μια πολύ προσωπική στιγμή του αφηγητή που όμως την προβάλει ξεκάθαρα και έντιμα. Παράλληλα είναι και μια πολύ προσωπική στιγμή του ακροατή. Σε εποχές που τα παιδιά μας είναι εκτεθειμένα σε τόσο ωμή βία, ακόμα κι από «αθώα» μέσα όπως τα παιχνίδια, είναι λίγο αστείο να χωρίζουμε τις ιστορίες και τις παραστάσεις σε κατηγορίες κοινού (μικροί-μεγάλοι). Το μόνο μέλημα θα έπρεπε να είναι η καλλιτεχνική αρτιότητα μιας παράστασης. Παρ'ολα αυτά, χωρίς να υποστηρίζω την ύπαρξη μαγικών φίλτρων, υποστηρίζω φανατικά τη μαγεία των στιγμών που εισπράττει ένας αφηγητής, από κάθε είδους κοινό και το αντίστροφο.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Η στιγμή της αφήγησης είναι μια στιγμή ιδιαίτερη τόσο για τον αφηγητή όσο και για το κοινό. Ανάμεσα τους, με βλέμματα και σιωπές, δημιουργείται μια σχέση ειλικρίνειας του αφηγητή προς το κοινό και εμπιστοσύνης του κοινού προς τον αφηγητή, συστατικά απαραίτητα για την πορεία της ιστορίας . Αυτό προϋποθέτει ένα εκπαιδευμένο κοινό που μαζί με τον αφηγητή θα ακολουθήσουν την ίδια εσωτερική διαδρομή και οι καρδιές τους θα χτυπήσουν στον ίδιο ρυθμό. Είναι οι φορές που η αφήγηση γίνεται λύτρωση και μαγεία.
Πώς προέκυψε η συνεργασία σας και πώς είναι και γιατί να είναι σε μια παράσταση αφηγητής μαζί με άλλο αφηγητή;
ΒΙΟΛΕΤΑ
Με τη Γεωργία γνωριστήκαμε από τη Σχολή Αφηγηματικής Τέχνης ως «συμμαθήτριες» και από τότε με τα χρόνια, έχουμε καταφέρει να καλλιεργήσουμε μια σχέση φιλίας κι εμπιστοσύνης.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Από την αρχή υπήρξε αναμεσά μας μια συμπάθεια και εκτίμηση. Όσο ο καιρός περνούσε αναπτύχθηκε μια σχέση φιλική . Με βάση την αμοιβαία κατανόηση, την εμπιστοσύνη και τις ίδιες αισθητικές προτιμήσεις προχωρήσαμε σε μια επαγγελματική συνεργασία
ΒΙΟΛΕΤΑ
Γενικά, οι συνεργασίες δεν είναι εύκολη υπόθεση. Μπορεί να υπάρξουν προβλήματα συνεννόησης, αλλαγή ή επαναπροσδιορισμός προσδοκιών, κανείς δεν το γνωρίζει εκ των προτέρων. Θεωρώ όμως ότι η πραγματική εκτίμηση στην προσωπικότητα και στη δουλειά του συνεργάτη/φίλου, αυτού του είδους η συμπεριφορά με λίγα λόγια, βοηθάει στη δημιουργία μιας αρμονικής καλλιτεχνικής κι επαγγελματικής συνύπαρξης Ιδανικό βέβαια είναι, να υποστηρίζουν κάτι τέτοιο και οι ιστορίες που επιλέγονται να ακουστούν. Π.χ. για την παράσταση «Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα» είναι πολύ χρήσιμη μια συνεργασία αφηγητών με θέσεις διαλόγου ή αντιλόγου, πάντα, μέσα από την αφήγηση των ιστοριών.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Σε μια παράσταση αντιπαραθέσεων, όπως η συγκεκριμένη, η συνεργασία με άλλον αφηγητή είναι αναγκαία .
Γιατί χρειαζόμαστε την αφήγηση/αφηγηματική τέχνη σήμερα;
ΓΕΩΡΓΙΑ
Σε μια εποχή κρίσης, βίας και δοκιμασιών όπως η σημερινή η αφήγηση είναι αναγκαία. όσο ποτέ άλλοτε. Τα παραμύθια αποτελούν μια αστείρευτη πηγή έναν πλούτο πολιτισμικό όπου η παράδοση σε φέρνει σε επαφή με τις ρίζες σου, όσο και γλωσσικό, όπου οι λέξεις αποκτούν την πραγματική τους διάσταση και τα λόγια γίνονται σπόροι για τις επόμενες γενιές.
ΒΙΟΛΕΤΑ
Σήμερα, ίσως πιο πολύ από ποτέ, είναι που χρειάζεται ο άνθρωπος την αφηγηματική τέχνη. Ο πλούτος των λέξεων έχει ελαχιστοποιηθεί..και μυαλό χωρίς λέξεις, είναι μυαλό χωρίς σκέψεις. Σε περίπτωση που μιλάμε για ανδρείκελα, η λειτουργία μιας γόνιμης σκέψης δεν είναι καθόλου αναγκαία. Μιλώντας όμως για ανθρώπους με όνειρα και προσδοκίες για τους ίδιους και τα παιδιά τους, η σκέψη πρέπει να παράγει ιδέες και έργα πολιτισμού. Η υπεράσπιση του «άυλου πολιτισμού» γίνεται από την πλευρά της αφηγηματικής τέχνης.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Τα παραμύθια καταφέρνουν να παρηγορήσουν, να φωτίσουν μονοπάτια σκοτεινά της ψυχής μας και να δείξουν τον δρόμο εκείνο της μετάβασης από την δυστυχία στην ευτυχία.
ΒΙΟΛΕΤΑ
Μέσα στη γενικότερη σύγχυση που επικρατεί, οι σταθερές αξίες των παραμυθιών, πραγματικά παρηγορούν και φωτίζουν τις σκοτεινές περιοχές της ψυχής. Δεν υπάρχει παραμύθι χωρίς πρόβλημα - δοκιμασία, οπότε στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο κουράγιο κι ελπίδα δίνει η επαφή με τον κόσμο του παραμυθιού.
Τι έχει να προσφέρει η αφήγηση ως παραστατική τέχνη στη σύγχρονη εποχή του θεάματος και των εντυπωσιακών εικόνων;
ΒΙΟΛΕΤΑ
Πιστεύω απόλυτα ότι η αφήγηση σαν τέχνη, έχει την αμεσότητα της μουσικής. Η επίδραση που ασκεί στο ακροατήριο, η τέχνη του προφορικού λόγου με τα φυσικά ηχοχρώματα και τη συμβολική δύναμη των λέξεων, μπορεί να έχει την ίδια αμεσότητα που έχει η μουσική. Απευθύνεται στα συναισθήματα και στις βαθιές αλλά και μυστήριες μνήμες του ανθρώπινου μυαλού, που χάνονται στο χρόνο και μεταπηδούν από γενιά σε γενιά. Μήπως, με το πέρασμα των αιώνων, δεν νιώθουμε με τον ίδιο τρόπο; Δεν χαιρόμαστε ή λυπόμαστε από τα ίδια εξωτερικά ερεθίσματα; Δεν αγωνιούμε για τη ζωή και το θάνατο; Θεωρώ ότι αυτά τα ουσιώδη ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, εκφράζονται με μοναδικό τρόπο, με την πιο απλή προσέγγιση και με τα πιο αφαιρετικά μέσα. Λόγος-αφήγηση, Ήχος-μουσική, Εικόνα-ζωγραφική. Δεν υπάρχει νομίζω ανάγκη σύγκρισης της αφηγηματικής τέχνης με τα σύγχρονα οπτικοακουστικά θεάματα, γιατί ο κάθε χώρος εκφράζει με τον τρόπο του, κοινούς προβληματισμούς πολλές φορές. Η πρόκληση για εμένα είναι ό,τι κάνει ο καθένας να είναι μια έντιμη ολοκληρωμένη καλλιτεχνική πρόταση, με διάθεση απεύθυνσης στο κοινό, με ανάγκη ανθρώπινης επικοινωνίας και ανταλλαγής ιδεών και διαθέσεων.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Κάθε παραμύθι πάλλεται μ’ έναν δικό του ξεχωριστό ρυθμό. Είναι ο ρυθμός αυτός που ο αφηγητής σκύβει κι αφουγκράζεται και ύστερα μεταδίδει κι άλλο μέσον δεν έχει παρά τις αποχρώσεις της φωνής του, τις ανάσες του, τα χείλη του που σιωπούν, τα χέρια του που έπονται και προηγούνται των λέξεων… τα χέρια που μιλάνε!
Έτσι ο αφηγητής καταφέρνει να καλλιεργήσει την ευαισθησία μας, την συνειδητή ή ασυνείδητη επιστροφή στα παιδικά μας χρόνια, μια αναδρομή χωρίς τέλος, μιαν αγάπη και νοσταλγία για κείνο που έφυγε, την ελπίδα και την αισιοδοξία γι΄ αυτό που έρχεται.
